Ο ΓΥΡΟΣ ΤΗΣ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗΣ ΣΕ 5'!
Η πρώτη φορά που πάτησα το πόδι μου στη Σαντορίνη ήταν το 2016 και μέχρι τότε στο μυαλό μου την είχα συνδυάσει με μπλαζέ γλυκανάλατα ηλιοβασιλέματα για ζευγαράκια και Κινέζους. Πόσο λάθος έκανα…Με το που φτάνω στο Οινοποιείο Santo Wines και πίνοντας μια γουλιά από ένα αφρώδες Ασύρτικο σκέφτομαι πως αυτή η εξωπραγματική θέα, που κόβει την ανάσα, κάνει τη Σαντορίνη επίγειο παράδεισο. Από την άλλη μεριά αυτό το μαγικό ηλιοβασίλεμα της, από την Καλντέρα, την Έξω Γωνιά, την Οία ή το Ημεροβίγλι, είναι τόσο υπέροχο που μπορεί να λυγίσει ακόμα και την πιο κυνική καρδιά (τη δική μου) και να σε κάνει να ερωτευτείς το νησί για πάντα. Αν αυτό δεν πετύχει όμως υπάρχουν πάντα τα συγκλονιστικά κρασιά της αλλά και η γαστρονομία της, που αποτελούν το Άγιο Δισκοπότηρο των οινόφιλων παγκοσμίως.
Η ιστορία της Σαντορίνης
Ο αμπελώνας της Σαντορίνης είναι ένας από τους αρχαιότερους της Ευρώπης με ηλικία περίπου 3.500 χρόνων. Σύμφωνα με αρχαιολογικές έρευνες και ανασκαφές που έχουν γίνει στο νησί, στη Σαντορίνη και συγκεκριμένα στο Ακρωτήρι καλλιεργούσαν αμπέλια από το 17ο αιώνα π.Χ. Μετά ακολούθησε η έκρηξη του ηφαιστείου, το 1600 π.Χ. και έτσι ο προϊστορικός αμπελώνας καταστράφηκε. Μετά από αυτό οι τότε κάτοικοι της Σαντορίνης προσπάθησαν να καλλιεργήσουν διάφορα φυτά στη Θηραϊκή γη όμως μόνο το αμπέλι κατάφερε να ευδοκιμήσει. Ο λόγος για αυτό είναι πως οι ρίζες του κατάφεραν και διαπέρασαν το υπέδαφος, φτάνοντας σε βάθος τέτοιο όπου υπήρχε νερό και θρεπτικά συστατικά, αρκετά για την επιβίωσή του. Ένας ακόμα λόγος που η Σαντορίνη έχει κάποια από τα γηραιότερα αμπέλια είναι πως κατάφερε και γλίτωσε από τη φυλλοξήρα! Η Σαντορίνη λόγω του ιδιαίτερου εδάφους της που είναι πλούσιο σε άμμο και του ξηρού κλίματος της δεν ευνόησε στη διασπορά της φυλλοξήρας και έτσι υπάρχουν αρκετοί αμπελώνες με ηλικία άνω των 100 ετών.
Επιπλέον στη Σαντορίνη συναντάμε και μια ιδιαίτερη διαμόρφωση αμπέλου, την κουλούρα ή καλάθι. Αυτή προέκυψε λόγω του κλίματος αλλά και των δυνατών ανέμων που πνέουν στο νησί. Πρόκειται για μια διαμόρφωση αρκετά χρονοβόρα και απαιτητική κατά την οποία ο αμπελουργός αρχίζει να σχηματίζει το καλάθι μόλις το φυτό αποκτήσει γερό, σκληρό κορμό. Όταν έρθει η εποχή του κλαδέματος, αφαιρεί όλες τις κληματίδες του έτους εκτός από μία, την πιο γερή, που τη λυγίζει σχεδόν κάθετα, ώστε να σχηματιστεί ένα στεφάνι παράλληλα προς το έδαφος, το οποίο δένει πάνω στον κορμό του φυτού. Κάθε χρόνο ακολουθεί την ίδια περίπου διαδικασία μέχρι που δημιουργείται ένα κυκλικό πλέγμα που μέσα του ωριμάζουν τα σταφύλια προστατευμένα από την άμμο και τον αέρα.
Οι ποικιλίες της Σαντορίνης
Ναι καλά κατάλαβες δε γίνεται να μιλάμε για Σαντορίνη χωρίς να μιλάμε για Ασύρτικο. Ο βασιλιάς των λευκών ελληνικών ποικιλιών ταιριάζει υπέροχα στο μικροκλίμα και το έδαφος του νησιού δίνοντας κρασιά με εντυπωσιακή συμπύκνωση, κοφτερή οξύτητα και έντονο mineral - καπνιστό χαρακτήρα. Με βαρέλι ή χωρίς τα Ασύρτικα της Σαντορίνης φημίζονται για το δυναμικό παλαίωσης τους και την εντυπωσιακή εξέλιξη τους στο χρόνο. Παράλληλα το Ασύρτικο θα μπορούσε να πει κανείς πως είναι μια πολυδύναμη ποικιλία που μπορεί να δώσει τόσο ξηρά όσο και γλυκά ή αφρώδη κρασιά.
Μαυροτράγανο
Η σπάνια και σπουδαία ερυθρή ποικιλία της Σαντορίνης δίνει κρασιά μεγάλων αξιώσεων. Παλαιότερα συμμετείχε κυρίως στα γλυκά κρασιά του νησιού αλλά οι οινοποιοί της Σαντορίνης αντιλήφθηκαν από νωρίς τις δυνατότητες της ποικιλίας και πολλαπλασίασαν τα λιγοστά κλήματα του νησιού. Σήμερα το Μαυροτράγανο κάνει εξαιρετικά κόκκινα κρασιά με πλούσιο σώμα, έντονες τανίνες και μέτρια οξύτητα αλλά συμμετέχει και σε κάποια ροζέ.
Αηδάνι
Το Αηδάνι είναι μια λευκή ποικιλία που παραδοσιακά συμμετέχει στο blend ΠΟΠ Σαντορίνη αλλά και στο Vinsanto. Εκφράζει μοναδικά το terroir της Σαντορίνης δίνοντας κρασιά με κίτρινο φρούτο, ανθικό χαρακτήρα και νύξεις ορυκτότητας. Έχουν μέτριο (+) σώμα, τονισμένη οξύτητα (λιγότερη από αυτή του Ασύρτικου) και λιπαρή υφή. Λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα του πλέον συναντάμε αρκετά μονοποικιλιακά Αηδάνια.
Στο νησί συναντάμε και άλλες ποικιλίες όπως Αθήρι, Γαιδουριά, Μανδηλαριά, Βουδόματο, Κατσανό και Ποταμίσι.
Τα κρασιά της Σαντορίνης
Σαντορίνη
Το λευκό ξηρό κρασί της Σαντορίνης όπου μπορεί να είναι 100% Ασύρτικο ή ένα χαρμάνι με βάση το Ασύρτικο (Ασύρτικο τουλάχιστον 75%, Αηδάνι, Αθήρι). Το κρασί μπορεί να έχει παλαιώσει ή όχι σε βαρέλι και αποτελεί ένα από τα διασημότερα ελληνικά ΠΟΠ τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων.
Μια ειδική κατηγορία του Σαντορίνη ΠΟΠ είναι και το Νυκτέρι ή Νυχτέρι. Το κρασί αυτό παίρνει το όνομα του από το νυχτερινό τρύγο των υπερώριμων σταφυλιών, τα οποία μετέφεραν αμέσως στο οινοποιείο και ξεκινούσαν το πάτημα και την οινοποιητική διαδικασία (προκειμένου να μην ανέβει η θερμοκρασία τους) ξενυχτώντας. Νομικά το Νυχτέρι πρέπει να έχει ελάχιστο αλκοόλ 13.5 και παλαίωση σε δρύινο βαρέλι για τουλάχιστον 3 μήνες. Για τους παλιούς το Νυχτέρι ήταν το καλύτερο τους κρασί, με εντυπωσιακή πολυπλοκότητα και πολύ γεμάτο σώμα. Σήμερα κρατά ακόμα λίγη από την τότε αίγλη του αλλά μιας και οι Σαντορίνες έχουν ανέβει τόσο παίζει στήθος με στήθος με τις βαρελάτες εκδοχές τους.
Για πολλούς το ωραιότερο ελληνικό γλυκό κρασί! Ανήκει και αυτό στους οίνους ΠΟΠ της Σαντορίνης. Το χαρμάνι αποτελείται από τουλάχιστον 51% Ασύρτικο και συμπληρώνεται από Αηδάνι, Αθήρι και μικροποσότητες από άλλες λευκές τοπικές ποικιλίες. Με βάση τη νομοθεσία το Vinsanto γίνεται από υπερώριμα σταφύλια που μετά λιάζονται μέχρι τα σάκχαρα τους να φτάσουν τα 370 γρ / λίτρο. Το κρασί πρέπει να ωριμάσει για τουλάχιστον 2 χρόνια σε δρύινα βαρέλια. Με το λιάσιμο εκτός από τα σάκχαρα συμπυκνώνονται η οξύτητα και τα αρώματα του σταφυλιού δίνοντας ένα πραγματικά έντονο και πλούσιο γλυκό κρασί, με υψηλή οξύτητα που ισορροπεί τέλεια με την πλούσια γλύκα.
Κυκλάδες ΠΓΕ
Εδώ υπάγονται τα ροζέ αλλά και τα κόκκινα κρασιά από Μαυροτράγανο ή blend τοπικών ποικιλιών όπως η Μανδηλαριά, το Βουδόματο και το Φωκιανό. Επίσης εδώ συναντάμε και ιδιαίτερες οινοποιήσεις από σπάνιες κυκλαδίτικες ποικιλίες όπως η Γαιδουριά.
Τα οινοποιεία της Σαντορίνης
Ε καλά δε θα πας στη Σαντορίνη χωρίς να επισκεφτείς τουλάχιστον 3 οινοποιεία. Η εμπειρία είναι μοναδική και λόγω των υπέροχων κρασιών που θα δοκιμάσεις αλλά και γιατί σε κάποια θα κάνεις wine tasting με θέα ή με συνοδεία εξαιρετικών εδεσμάτων και θα μάθεις και μαγικές ιστορίες για τους οινικούς «θρύλους» του νησιού. Φαντάσου τα παρακάτω σκηνικά:
Σκηνικό 1
Είσαι στο Οινοποιείο του Βασάλτη, μετά από την ξενάγηση στα βαρέλια ανεβαίνεις στο tasting room, με την υπέροχη ανεμπόδιστη και δοκιμάζεις Plethora, Σαντορίνη βαρέλι και Μαυροτράγανο. Παράλληλα τσιμπάς μεζέδες που είναι ειδικά φτιαγμένοι για το κάθε κρασί… τέλειο;
Σκηνικό 2
Κατηφορίζεις στο καναβάκι του αείμνηστου Χαρίδημου Χατζηδάκη όπου σε περιμένει η οικογένεια για μια αναδρομή στην ιστορία της Σαντορίνης. Όσο δοκιμάζεις Νυχτέρι ή Σκυτάλη ακούς τις ιστορίες του Χαρίδημου, πως εμπνεύστηκε το Λούρο, πως το Assyrtiko de Mylos, πόσο κόπιασε να φτιάξει το οινοποιείο του και σίγουρα ανατριχιάζεις και συγκινείσαι.
Σκηνικό 3
Έχει πάει μεσημεράκι και έχεις πεινάσει αλλά δε θες να σταματήσεις τη βόλτα σου στα οινοποιεία. Έτσι φτάνεις στο Οινοποιείο του Αρτέμη Καραμολέγκου. Δοκιμάζεις Πυρίτη, Λούροι Πλατιά και Μυστήριο και μετά αράζεις στο εξαιρετικό εστιατόριο και τρως πεντανόστιμα πιάτα της κυκλαδίτικης γαστρονομίας συνδυάζοντάς τα με τα κρασιά του οινοποιείου. Απόλαυση!
Σκηνικό 4
Τελευταία μέρα στο νησί και πρέπει οπωσδήποτε να πας μια βόλτα στον Αργυρό. Οι λόγοι είναι 3. Πρώτον το νέο οινοποιείο είναι πραγματικά κόσμημα, δε χορταίνεις να το χαζεύεις. Δεύτερον θα δοκιμάσεις Αηδάνι, Cuvee Monsigniori και Νυχτέρι μαθαίνοντας όλες τις λεπτομέρειες πίσω από τα κρασιά. Τρίτον, θα πάρεις για το δρόμο σοκολάτα γεμιστή με vinsanto που θα κάνει την πίκρα του αποχωρισμού πολύ πιο γλυκιά.
Δες εδώ περισσότερα οινοποιεία.
Η γαστρονομία της Σαντορίνης
Έχουμε και λέμε: φάβα, τοματίνια και κάπαρη πρωταγωνιστούν σε άπειρες συνταγές και αξίζουν σίγουρα την προσοχή σου. Χταποδάκι με καραμελωμένα κρεμμύδια και φάβα, τοματοκεφτέδες, σαλάτα με ντόπιο τυρί, κάπαρη και κριθαροκουλούρα, σαγανάκι με γλυκό του κουταλιού τοματάκι, αθερινόπιτες και τόσα άλλα θα κάνουν τους γευστικούς κάλυκες να στήσουν χορό. Φυσικά παίζει πολύ και φρέσκο ψάρι για να ταιριάξεις εξαιρετικά Ασύρτικα δίπλα του. Πολλά εστιατόρια και ταβερνάκια υπηρετούν μοναδικά την γαστρονομική παράδοση του νησιού και προσφέρουν πολύ δυνατές γευστικές συγκινήσεις. Από εστιατόρια αξίζουν σίγουρα μια επίσκεψη η Σελήνη και το Alali ενώ από ταβερνάκια το Ψαράκι και το Panigyri Festival Food. Αφήνω για το τέλος το αγαπημένο Μεταξύ μας του Κωστή, στη Έξω Γωνιά που συνδυάζει κρητική και σαντορινιά κουζίνα και εξαιρετική λίστα κρασιών!
Μέρη που αξίζει να επισκεφτείς
Είπαμε για οινοποιεία, για εστιατόρια, για ηλιοβασιλέματα αλλά η Σαντορίνη δεν είναι μόνο αυτά. Μπορείς ας πούμε να κάνεις το μπάνιο σου σε κάποια από τις «χρωματιστές» παραλίες της όπως τη Μαύρη ή την Κόκκινη παραλία. Οι παραλίες αυτές, όπως καλά φαντάζεσαι, παίρνουν το όνομα τους από το χρώμα του εδάφους τους. Μπορείς επίσης να επισκεφτείς το ηφαίστειο ή να κάνεις μια εκδρομή στην Θηρασιά απέναντι, νοικιάζοντας κάποιο σκάφος που θα σε κάνει ένα μοναδικό tour στις παραλίες του νησιού. Τέλος μπορείς να πας μια βόλτα στον προϊστορικό οικισμό στο Ακρωτήρι αλλά και στο Μουσείο της Προϊστορικής Θήρας.
Εύα Μαρκάκη
Wine Geek
