SUPER TUSCANS: ΤΙ ΤΟ ΤΟΣΟ ΣΟΥΠΕΡ ΕΧΟΥΝ ΤΕΛΙΚΑ;
Ας πιάσουμε το θέμα από την αρχή. Κάπου στις αρχές του ’70, μια μικρή ομάδα οινοποιών απηυδισμένη από τις ασφυκτικές προδιαγραφές και περιορισμούς της Ιταλικής οινικής νομοθεσίας και από το πόσο αργά (δεν) επρόκειτο αυτές να αλλάξουν, είπε να κάνει τις δικές της…τρέλες! Βλέπεις για να λάβουν την ετικέτα Chianti DOCG, δεν έπρεπε να έχουν στο blend τους κάτω από 70% Sangiovese. Και αυτοί είχαν άλλα πράγματα στο μυαλό τους, κοιτάγανε με λαχτάρα προς Bordeaux μεριά…
Ακολουθώντας τα χνάρια του Μαρκήσιου Mario Incisa della Rocchetta, ιδιοκτήτη του κτήματος Tenuta San Guido και παραγωγού από τα μέσα της δεκαετίας του ’40 της μυθικής Sassicaia, του κρασιού που ο μεγάλος οινοκριτικός Luigi Veronelli αποκάλεσε «παραμυθένιο» και που αποτέλεσε και το παράδειγμα για τα Super Tuscans, αποφάσισαν να δουν και πέρα από τα Sangiovese και να καταπιαστούν με μη-τοπικές ποικιλίες, όπως το Cabernet Sauvignon, το Μerlot και το Syrah. Και όλα αυτά έχοντας ως βάση τους την ακτή του Maremma στην περιοχή του Bolgheri, έναν πρώην βαλτότοπο(!) όπου κάποτε ανθούσε η ελονοσία, στα δυτικά παράλια της Τοσκάνης κάτω από τους λόφους του Pruno και του Bastione. Εκ πρώτης, δεν ακούγεται και το πιο γοητευτικό terroir, ε;
Η πρώτη Super Τοσκάνη της νέας εποχής ήρθε το 1968 από το οινοποιείο San Felice και άκουγε στο όνομα Vigorello. Η διασημότερη όμως είναι σίγουρα το Tignanello που φέρνει στο τραπέζι το 1971 ο Piero Antinori, 25η(!) γενιά του ομώνυμου οινοποιείου και ανιψιός του μαρκησίου della Rocchetta. Ένα blend από 80% Sangiovese, 15% Cabernet Sauvignon και 5% Cabernet Franc που κάνει τους Ιταλούς οινόφολους να πουν με τα λίγο σπαστά γαλλικά τους «Oh, mon dieu!”
Όπως ίσως καταλαβαίνεις, μεγάλο μέρος του οινικού κόσμου της γείτονος, αυτή την…αναστάτωση δεν την πήρε και πολύ καλά! Μέχρι και “vino da tavola” (επιτραπέζιος οίνος) τα αποκάλεσαν κάπως υποτιμητικά, αφού δεν πληρούσαν του όρους ούτε για Chianti DOCG ενώ παράγονταν και έξω από τα όρια του DOC Bolgheri. Έλα μου όμως που ήταν κρασιά πραγματικά σπουδαία! Κάτι τα πρώτης χρήσης γαλλικής δρυός bariques, κάτι το Merlot και το Cabernet Franc που βοηθούσαν να στρογγυλέψει το κάπως επιθετικό Sangiovese, τα Super Tuscans φέραν μια πραγματική επανάσταση στην εποχή τους.
Το όνομα ήρθε κάπως αργότερα -στα μέσα του ’80- (κάποιοι λένε πως το έβγαλε ο Burt Anderson, κάποιοι ο Nicolas Belfrage MW κάποιοι ο Robert Parker, μικρή διαφορά έχει) και συνέβαλε να αρχίσει να χτίζεται και ο μύθος…
Και τί το επαναστατικό είχανε, θα ρωτήσεις, αυτά τα κρασιά που δεν είχε δει ως τότε η περιοχή της Τοσκάνης ή και ολόκληρη η Ιταλία;
Βαθύ κόκκινο και μαύρο φρούτο, αρώματα καπνού και μπαχαρικών, καινούργια γαλλική δρυς στην ωρίμαση, μεσαιο-υψηλά στο αλκοόλ. Πολλοί τα παραλλήλισαν με Bordeaux, είτε με την αριστερή είτε με τη δεξιά όχθη, λόγω της έντονης παρουσίας του Cabernet Sauvignon ή του Merlot αντίστοιχα. Εκτός των άλλων, τα εδάφη στο Bolgheri είναι κυρίως πετρώδη και μοιάζουν με αυτά του Graves.
Καλή η ιστορική ανασκόπηση και όλα αυτά τα σπουδαία που γίναν πριν σχεδόν 50 χρόνια. Το ερώτημα είναι: σήμερα, αξίζουν το όνομά τους; Εδώ οι απόψεις διίστανται.
Υπάρχουν αυτοί που θα πουν εύκολα το ναι. Πως η επανάσταση που έφεραν τότε είναι ακόμα επίκαιρη, πως έδειξαν πως το Chianti είναι μια περιοχή με πολύ ευρύτερη δυναμική από τα στενά Sangiovesικα όρια που το στρίμωξε η ιταλική νομοθεσία και πως έβγαλαν τη γλώσσα στη «μεγάλη μητέρα» Γαλλία φτιάχνοντας κρασιά που μπορούν να την κοιτάξουν στα μάτια, πολλές φορές με υποπολλαπλάσια τιμή στο ράφι.
Όσο κι αν στενοχωρήσουμε ορισμένους όμως, οι περισσότερες φωνές -και η δική μας μαζί- συνηγορούν μάλλον στο αντίθετο. «Όσο κι αν οι Σούπερ Τοσκάνες είναι σούπερ, είναι πλέον όλο και λιγότερο…Τοσκάνες» λέει ο Marco Pallanti, οινοποιός, διευθυντής του Castello di Ama και πρόεδρος στο κονσόρτιο του Chianti Classico. Σε μια εποχή που κριτικοί και καταναλωτές παγκοσμίως στρέφονται στην τοπικότητα σε κάθε της έκφανση -τοπικές ποικιλίες που μιλάνε την γλώσσα των εκάστοτε τοπικών terroir- ποιος ο λόγος να πιείς ένα Merlot που ίσως δύσκολα ξεχωρίζεις αν είναι από την Τοσκάνη, τη Χιλή ή την Αυστραλία; Τo Merlot συγκεκριμένα είναι μια ποικιλία ακατάλληλη για την Τοσκάνη, όπως όλες οι πρώιμες ποικιλίες, που ποτέ δεν θα καταφέρουν να προσαρμοστούν πραγματικά στα πιο θερμά και στεγνά κλίματα της κεντρικής και νότιας Ιταλίας, γεγονός που αποδεικνύει ότι τελικά η τοπικότητα έχει ένα βαθύτερο νόημα και περιεχόμενο, πέρα από την εύκολη ερμηνεία του σοβινισμού.
Και αν ένα πείραμα έχει ένα νόημα όταν κομίζει κάτι καινούργιο, πόσο καινούργιο μπορεί αυτό να παραμείνει 50 χρόνια μετά; «Οι πρωτοπόροι παραγωγοί και οινολόγοι, όπως ο Giacomo Tachis, που αποφάσισαν να κάνουν κρασιά στα πρότυπα των blends του Bordeaux και να τα ωριμάσουν σε Γαλλική δρυ εντός ενός πολύ συγκεκριμένου μικροκλίματος της Τοσκάνης, αξίζουν σίγουρα την αναγνώριση και τον σεβασμό μας. Αλλά όσοι ακολούθησαν ήταν απλά αντίγραφα και ποτέ το ίδιο καλά με τα πρωτότυπα», λέει με τόνο απόλυτο ο Francesco Franzinelli, 12η γενιά οινοποιός της οικογένειας Socini Guelfi. Ακόμα και οι ίδιοι οι παραγωγοί τους συχνά παραδέχονται πως τα Super Tuscans ίσως πλέον…κούρασαν. «Αυτές οι “βόμβες φρούτου” που κάποτε λατρεύονταν, αποδείχτηκαν συχνά μονότονα κρασιά με πυκνή συγκέντρωση, υπερβολικά βελουδένιο φρούτο, τονισμένο από γεύσεις καφέ και βανίλιας, υπερώριμες ταννίνες και όλο και πιο χαμηλή οξύτητα», μας ομολογεί πια ο Piero Antinori, πολλές δεκαετίες μετά το πρώτο του Tignanello.
Στον κόσμο του κρασιού και όχι μόνο, κάθε τί που φτάνει στη σφαίρα του μύθου το καταφέρνει για κάποιο λόγο και εντός ενός συγκεκριμένου -ιστορικού και όχι μόνο- πλαισίου. Δεν σημαίνει όμως επουδενί πως ο λόγος αυτός είναι ες αεί παρών και πως ο μύθος για πάντα θα δικαιώνεται.
Αρκετά σου είπαμε όμως εμείς. Εσύ κάνε την οινική σου βόλτα στις ακτές της δυτικής Τοσκάνης με ένα Biserno 2018, ένα Le Difese 2020 ή ένα Romitoro 2020 και βγάλε μόνος/η σου τα συμπεράσματά σου. Όποια κι αν είναι, η βόλτα αυτή σίγουρα αξίζει…
Υγ: Και επειδή αστραφτεροί όροι που έχουν μέσα το Super πολύ μας αρέσουν, σε επόμενο post θα σου μιλήσουμε και για τα Super Seconds της αριστερής όχθης του αγαπημένου μας Bordeaux. Εκεί να δεις πώς σπάνε οι παραδόσεις!
Φώντας Διαλεισμάς
Sommelier
Συνιδιοκτήτης Margiora
