Η ΠΕΡΙΦΗΜΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ 1855
To Bordeaux είναι αυτό που είναι σήμερα εν μέρη λόγω της ιστορικής κατηγοριοποίησης του 1855, εκείνης που ανέδειξε τα 4 περίφημα Premier Cru (first growth). Ναι, τέσσερα γιατί το πέμπτο ήρθε λίγο αργότερα. Πως ξεχώρισαν; Ποια ήταν τα κριτήρια; Ποιες υπο-περιοχές αφορούσε; Διάβασε παρακάτω και θα τα μάθεις όλα.
Αρχικά όλα ξεκίνησαν από τον Ναπολέων τον Τρίτο ο οποίος το 1855 ζήτησε να διοργανωθεί μια επίσημη έκθεση στο Παρίσι ( Exposition Universelle de Paris) όπου να παρουσιαστούν όλα τα κρασιά της χώρας. Το Εμπορικό Επιμελητήριο του Bordeaux παρουσίασε μια λίστα με όλα τα cru classes. Παράλληλα ζητήθηκε από το Συνδικάτο των εμπόρων να παραθέσει μια αναλυτική λίστα με όλα τα κρασιά του Gironde καθώς και σε ποια κατηγορία ανήκουν. Έτσι κατέληξαν σε μια λίστα με 58 châteaux: 4 First Growth, 12 Second Growth, 14 Third, 11 Fourth και 17 Fifth. Περιέργως όλα τα κρασιά (με εξαίρεση ένα) ήταν από το Medoc. Αυτό βέβαια δε σήμαινε πως οι υπόλοιπες περιοχές όπως το Graves ή το Saint-Emilion δεν είχαν αξιόλογα κρασιά ή μεγάλη ιστορία. Την ίδια στιγμή έγινε και μια ξεχωριστή κατηγοριοποίηση όπου αξιολογήθηκαν και τα κρασιά του Sauternes και του Barsac. Τα κριτήρια ήταν η ποιότητα και οι τιμές των κρασιών, σταθερά ανά τα χρόνια. Τα 4 Premier Cru (First Growth) ήταν τα:
Chateau Lafite Rothschild (Pauillac)
Chateau Margaux (Margaux)
Chateau Latour (Pauillac)
Chateau Haut-Brion (Pessac)
Για το Sauternes το μοναδικό Premier Cru Superieur (First Great Growth) είναι το Chateau d'Yquem ενώ προέκυψαν και 11 Premier Cru (First Growth). Η κατηγοριοποίηση αυτή παρέμεινε αρκετά σταθερή και αμετάβλητη παρά τις διαφωνίες και τις αντιπαραθέσεις που ακολούθησαν. Το 1973 έγινε μια αστρονομική αλλαγή, τα First Growths έγιναν 5 και το Chateau Mouton Rothschild από εκεί που ήταν στις πρώτες θέσεις των Second Growths ανέβηκε στο πάνθεο με τα Πρώτα. Για το Mouton αυτό ήταν η απόλυτη δικαίωση μιας και θεωρούσαν πως ήταν άδικη η κατηγοριοποίηση τους σαν Second Growth. Μάλιστα είναι πολύ περήφανοι για αυτό και μέσα στο κελάρι τους υπάρχει μια επιγραφή που λέει «Premier je suis, Second je fus, Mouton ne change» που σημαίνει «πρώτος είμαι, δεύτερος ήμουν, το Mouton δεν αλλάζει». Το συγκεκριμένο μότο κοσμεί και τη φιάλη του 1973 μαζί με ένα έργο τέχνης του Picasso. Από τότε αρκετά άλλαξαν. Ονόματα chateau, ιδιοκτήτες, τιμές… ποιότητα αλλά το Classification του 1855 στέκει ακλόνητο. Επίσης τα Chateau πλέον είναι 61 από διαχωρισμούς που προέκυψαν στη μακρά πορεία των χρόνων.
Τι σημαίνει όμως First growth η αλλιώς Premier Cru; Cru ή Growth σημαίνει ανάπτυξη και αφορά το κλίμα, τον προσανατολισμό, το έδαφος, το υψόμετρο κοινώς όλα αυτά που συνθέτουν το terroir ενός μέρους. Επι της ουσίας είναι ένας χαρακτηρισμός που είναι συνυφασμένος με την ανώτατη ποιότητα και την έκφραση του terroir. Κάτι σα να λέμε οι πρώτοι των πρώτων. Στο Bordeaux αυτός ο τίτλος δόθηκε σε οινοποιεία ή ακόμα και κρασιά μεμονωμένα ενώ στη Βουργουνδία για παράδειγμα αφορά χωριά ή ακόμα και αμπελοτόπια. Μέχρι και σήμερα ο τίτλος αυτός για ένα οινοποιείο ή ένα κρασί θεωρείται ίσως η μεγαλύτερη διάκριση ποιότητας και φυσικά διαμορφώνει ανάλογα και τις τιμές. Στο Saint-Emilion που θα δούμε παρακάτω ο τίτλος είναι Premier Grand Cru Classe για να ξεχωρίσει και από αυτόν του Medoc και από αυτόν της Βουργουνδίας και πάνω κάτω σημαίνει το ίδιο, είναι μια διάκριση ανώτερης ποιότητας.
Μετά το Medoc ακολούθησαν και άλλα classification όπως αυτό του Saint-Emilion, το 1955 και του Graves, το 1959. Η κατηγοριοποίηση του Graves από την άλλη περιλαμβάνει κρασιά και όχι Chateau. Συγκεκριμένα, απονεμήθηκε ο τίτλος Grand Cru Classe de Graves σε 23 κρασιά από 16 οινοποιεία. Ανάμεσά τους τα Domaine de Chevalier Blanc και Rouge. Αυτή του Saint-Emilion χωρίζεται σε Premier Grand Cru Classe A & B και Grand Cru Classe. Ένα από τα Premier Grand Cru Classe είναι και το Chateau La Gaffeliere. Τα κριτήρια εδώ ήταν κάπως πιο απαιτητικά. Έλαβαν υπόψη τους την ποιότητα, το Prestige, την αναγνωρισιμότητα, το terroir, τις μεθόδους οινοποίησης και ζήτησαν να δοκιμάσουν τυφλά τισ 10 τελευταίες σοδειές του κάθε οινοποιείου ώστε να καταλήξουν σε αυτή την κατηγοριοποίηση. Μάλιστα η κατηγοριοποίηση αυτή είναι πιο ευέλικτη και όχι τόσο απόλυτη καθώς γίνεται αναθεώρηση κάθε περίπου 10 χρόνια κατεβάζοντας ή ανεβάζοντας κατηγορίες. Η τελευταία έγινε το 2012. Για πολλούς αυτό είναι σχετικά πιο δίκαιο και αξιοκρατικό. Όχι όμως για όλους! Το 2012 το Chateau Angelus αναβαθμίστηκε σe Premier Grand Cru Classe A. Ο συν-ιδιοκτήτης του, Hubert de Boüard, κατηγορήθηκε ότι σκάλισε λιιιιγο παραπάνω τα πράγματα για να πάρει το Angelus αυτή την αναβάθμιση. Φέτος λοιπόν το Angelus ανακοίνωσε πως δε θέλει να συμμετέχει στο επόμενο Classification που θα γίνει μέσα στη χρονιά. Η κόρη του Boüard, που ανέλαβε το οινοποιείο από το 2012 (!), είπε σε δήλωση της πως "το σημερινό σύστημα, το οποίο ήταν ακατάλληλο για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το οινοποιείο και η περιοχή μας και έτσι θα συνεχισουμε προσηλωμένοι στο να κάνουμε ποιοτικά κρασιά που εκφράζουν το terroir". Αυτή 'ομως δεν ήταν η πρώτη ηχηρή έξοδος. Προηγήθηκαν και άλλες δυο, αυτές του Chateau Cheval Blanc και του Chateau Ausone. Και τα δυο ήταν εξαρχής Premier Grand Cru Classés A. Όπως είπαν οι Pierre Lurton και Pierre-Olivier Clouet στην Terre de Vins: «Είναι μια δύσκολη απόφαση για το οινοποιείο, αλλά πολύ απλά δεν αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας στα κριτήρια για την ταξινόμηση. Είχαμε ετοιμάσει τη συμμετοχή μας όμως τα κριτήρια αξιολόγησης απέκλιναν πάρα πολύ από αυτό που πιστεύουμε ότι είναι θεμελιώδες: το terroir, το κρασί, η ιστορία. Άλλα δευτερεύοντα στοιχεία έχουν πάρει πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα στην τελική αξιολόγηση». Κάτι παρόμοιο είπε και η Pauline Vauthier. Το συμπέρασμα είναι πως έχει χαθεί η εμπιστοσύνη στο θεσμό και πως η αξιολόγηση έχει αλλάξει "τρόπο σκέψης" κάτι που τα ιστορικά chateau της περιοχής δε φαίνεται να εγκρίνουν. Παράλληλα το όνομα τους είναι πλέον τόσο τεράστιο που δεν χρειάζονται την κατηγοριοποίηση του Saint Emilion, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει. Μένει να δούμε πως θα εξελιχθεί η κατηγοριοποίηση του 2022.
Εύα Μαρκάκη
Wine Geek
