Ο ΓΥΡΟΣ ΤΗΣ ΣΙΚΕΛΙΑΣ ΣΕ 5'!
Διανύουμε περίεργες μέρες και σίγουρα έχουν αλλάξει αρκετά πράγματα, από την καθημερινότητα μέχρι τα ταξίδια που είχαμε προγραμματίσει ή είχαμε ονειρευτεί να κάνουμε . Δε χρειάζεται να σκας όμως καθόλου για αυτό γιατί έστω και νοητά, έχω σκοπό να σε ταξιδέψω στη μαγευτική Σικελία μέσα σε 5 λεπτά και να εξερευνήσουμε μαζί τα κρασιά και τη γαστρονομία της. Έτοιμος;
Η Σικελία είναι το μεγαλύτερο νησί της Μεσογείου, έχει πλούσια γαστρονομία και ιστορία στο κρασί που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Η Σικελία έχει λίγο από όλα σε ότι αφορά το κρασί, μπόλικες ποικιλίες, διαφορετικά στυλ και αρκετά ΠΟΠ (πάνω από 20). Για την ακρίβεια έχει 23 DOC και ένα DOCG. Τα κυριότερα είναι τα εξής:
Sicilia DOC
Το Sicilia DOC είναι μια ευρεία ονομασία για όλο το νησί. Ξεκίνησε το 2011 από μια κοινοπραξία οινοπαραγωγών που προήγαγαν το Sicilia IGT σε DOC. Τα δεκάδες οινοποιεία που συμμετείχαν σε αυτή τη δράση συμφώνησαν να συνεργαστούν για την προώθηση των τοπικών ποικιλιών της Σικελίας.
Δεδομένου ότι τα κρασιά εντός αυτής της ονομασίας μπορούν να γίνουν σε όλο το νησί, το DOC είναι περισσότερο ένα εργαλείο μάρκετινγκ για την προώθηση της Σικελίας στο εξωτερικό και για την εξοικείωση των καταναλωτών με τη γκάμα των κρασιών της. Τα κρασιά κάτω από την ομπρέλα του Sicilia Doc θα πρέπει να ακολουθούν πρακτικές αμπελουργίας και οινοποίησης που καθορίζονται από τους κανονισμούς του DOC.
«Η Μαμά Αίτνα», το ηφαίστειο που ακόμα καπνίζει και υπενθυμίζει πως δεν κοιμάται είναι υπεύθυνο για το μοναδικό terroir και για κάποια από τα καλύτερα κρασιά της Ιταλίας. Το κλίμα της περιοχής είναι αρκετά διαφορετικό από αλλού. Είναι σχεδόν αλπικό με έντονη ηλιοφάνεια, αλλά δέχεται διπλάσιες βροχοπτώσεις από άλλες περιοχές. Τα μοναδικά κρασιά της Αίτνας κέρδισαν την αναγνώριση DOC το 1968. Τα κύρια σταφύλια της Αίτνας είναι το Nerello Mascalese και το Carricante. Τα αμπέλια βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο, που συχνά ξεπερνά τα 1000 μέτρα, ενώ το ιδιαίτερο έδαφος και κλίμα δεν επέτρεψε την προσβολή από τη φυλλοξήρα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η Αίτνα να έχει αυτή τη στιγμή αμπέλια που μπορεί να ξεπερνούν σε ηλικία τα 200 χρόνια.
Cerasuolo di Vittoria DOCG
Σε σύγκριση με την Αίτνα, η νοτιοανατολική γωνία της Σικελίας προσφέρει χαμηλότερο υψόμετρο και υψηλότερες θερμοκρασίες. Αυτό την καθιστά εξαιρετική τοποθεσία για την τέλεια ωρίμαση ερυθρών ποικιλιών και την πηγή του μοναδικού DOCG της Σικελίας, του Cerasuolo di Vittoria.
Το Cerasuolo di Vittoria είναι ένα κόκκινο κρασί, χαρμάνι ερυθρών ποικιλιών που καθιερώθηκε σαν DOCG το 2005. Το Nero d’Avola πρέπει να αποτελεί το 50% -70% του χαρμανιού, με το υπόλοιπο να συμπληρώνεται από το Frappato. Δίνει φινετσάτα κόκκινα κρασιά, γεμάτα κόκκινα φρούτα όπως φράουλα και κεράσι (cerasuolo σημαίνει κεράσι), υπογραμμισμένα με νότες γλυκόριζας, λουλουδιών και δέρματος.
Υπάρχουν δύο ποιοτικές κατηγορίες Cerasuolo di Vittoria: rosso και classico. Το πρώτο πρέπει να έχει παλαιώσει περίπου οκτώ μήνες, ενώ το δεύτερο πρέπει να έχει παλαιώσει τουλάχιστον 18 μήνες.
Marsala DOC
Η πόλη της Marsala βρίσκεται στο νοτιοδυτικό μέρος της Σικελίας και έχει υποστεί υποβάθμιση ποιότητας για περίπου μισό αιώνα, αλλά πλέον αυτό το ιστορικό λιμάνι έχει επιστρέψει στην ένδοξη εποχή του. Οι βασικές ποικιλίες των διάσημων ενισχυμένων κρασιών της έχουν αρχίσει και απέχουν από το Inzolia και το Catarratto, ενώ προτιμάται το Grillo, σε μια προσπάθεια δημιουργίας κρασιών καλύτερης ποιότητας. Δεν είναι όλα τα Marsala λευκά. Στην πραγματικότητα, επιτρέπονται 10 ποικιλίες, συμπεριλαμβανομένων των κόκκινων σταφυλιών Nerello Mascalese και Nero d’Avola.
Όπως το Sherry, έτσι και το Marsala, έχει πολλές κατηγορίες που σχετίζονται με την παλαίωση. Το χρώμα και τα υπολειμματικά σάκχαρα αναγράφονται στη φιάλη. Οι αποχρώσεις χωρίζονται σε oro (χρυσός), ambra (κεχριμπάρι) και rubino (ρουμπίνι), ενώ για τη γλυκύτητα, οι κατηγορίες είναι secco (ξηρά στα 40g / L, ή γραμμάρια ανά λίτρο), semisecco (ημίγλυκο στα 40-100g / L) και dolce (γλυκό με περισσότερα από 100g / L).
Οι ποικιλίες της Σικελίας
Η Σικελία έχει αρκετές τοπικές ποικιλίες αλλά κάποιες από αυτές ξεχωρίζουν. Αυτές είναι: το Nero d'Avola, το Nerello Mascalese, το Frappato, το Grillo και το Catarratto.
Nero d'Avola
Το Nero d'Avola είναι το πιο ευρέως φυτεμένο και γνωστό κόκκινο σταφύλι της Σικελίας. Το μαύρο της Avola όπως λέει και το όνομα του, δίνει κρασιά με βαθύ πορφυρό χρώμα, μέτριο σώμα, μέτρια (+) οξύτητα και μέτριες τανίνες. Έχει αρώματα κόκκινων και μαύρων φρούτων όπως κεράσι, βύσσινο και δαμάσκηνο πλαισιωμένα από νότες σοκολάτας και γλυκών μπαχαρικών (στις βαρελάτες εκδοχές). Μπορεί να δώσει διαφορετικά στυλ κρασιών που κυμαίνονται από ζουμερά, ευκολόπιοτα και φρουτώδη μέχρι έντονα και πολύπλοκα, με καλό δυναμικό παλαίωσης. Το Nero d'Avola είναι μια από τις 2 ποικιλίες του Cerasuolo di Vittoria Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG).
Nerello Mascalese
Το Nerello Mascalese μπορεί να καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση σε φυτεύσεις μετά το Nero d'Avola, όμως τα τελευταία 20 χρόνια αποκτά όλο και μεγαλύτερη φήμη και αξία. Το σταφύλι ευδοκιμεί στα ηφαιστειακά εδάφη του όρους Αίτνα και συχνά μπλεντάρεται με το Nerello Cappuccio, ένα ρουστίκ, πικάντικο σταφύλι. Δίνει κρασιά με έντονο φρουτώδη και floral χαρακτήρα, με μέτριο σώμα, τραγανή οξύτητα και μέτριες τανίνες ( οι Σικελοί τις χαρακτηρίζουν galoppante, (καλπάζουσες) επειδή αυξάνονται όσο πίνεις ή όσο έχεις το κρασί στο στόμα, όπως η ένταση του καλπασμού του αλόγου όσο τρέχει). Έχουν μεγάλο δυναμικό παλαίωσης και εξελίσσονται πολύ όμορφα στο χρόνο.
Frappato
Το Frappato, αν και συνήθως μπλεντάρεται, μπορεί επίσης να εμφιαλωθεί και μόνο του. Είναι η δεύτερη ποικιλία του Cerasuolo di Vittoria Denominazione di Origine Controllata e Garantita (DOCG). Όταν εμφιαλώνεται μόνο του δίνει κρασιά με έντονο λουλουδάτο χαρακτήρα και αρώματα κόκκινων φρούτων. Τα τελευταία χρονιά γίνεται όλο και πιο δημοφιλές στους κύκλους των sommelier μιας και το ντελικάτο σώμα, η δροσιστική οξύτητα και οι μαλακές τανίνες του, το καθιστούν πολύ ευέλικτο στο συνδυασμό με φαγητό.
Το Catarratto είναι η πιο πολυφυτεμένη λευκή ποικιλία που δίνει ελαφριά, ευχάριστα, αρωματικά κρασιά. Επειδή εκμεταλλεύονται τις μεγάλες στρεμματικές αποδόσεις του, συχνά δίνει οικονομικά, καθημερινά κρασιά που μπορεί να βρει κανείς σε όλες τις τρατορίες του Παλέρμο! Μαζί με το Grillo συμμετέχουν στο blend της Marsala. Το Grillo δίνει κρασιά μέτριου όγκου και οξύτητας, με αρώματα πυρηνόκαρπων φρούτων και λευκών λουλουδιών (θυμίζει λίγο τη δική μας Μαλαγουζιά).
Η ιστορία της Σικελίας
H ιστορία του κρασιού στην Σικελία, όσο κι αν σου φαίνεται περίεργο, ξεκίνησε από τους Έλληνες, οι οποίοι αποίκησαν το νησί τον 8o αιώνα π.Χ. Μαζί τους έφεραν όλες τις τεχνικές της αμπελουργίας και της οινοποίησης. Αργότερα, οι Ρωμαίοι και οι Φοίνικες συνέβαλαν στην οινική κουλτούρα του νησιού. Σκέψου πως τα κρασιά της Σικελίας αποτελούσαν από τότε εξαγώγιμο προϊόν του νησιού. Οι τοπικές ποικιλίες και κάποιες παραδοσιακές τεχνικές χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα και έχουν αναγάγει την Σικελία σε κορυφαίο οινικό προορισμό. Οι πολλοί και διαφορετικοί άποικοι της άφησαν το σημάδι τους τόσο στη γαστρονομία, όσο και στον πολιτισμό και την αρχιτεκτονική της. Αυτό είναι που την κάνει και τόσο μαγευτική άλλωστε.
Οι περιοχές της Σικελίας
Δυσκολεύομαι πολύ να διαλέξω κάποιες αλλά οκ, το άρθρο αυτό πρέπει κάπου να τελειώσει. Εκτός από την Αίτνα και τη Marsala που πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτείς τόσο για τα κρασιά και τα οινοποιεία της, αλλά και γιατί είναι πραγματικά μαγικά μέρη, μη χάσεις την ευκαιρία να επισκεφτείς και τα παρακάτω:
Trapani
To Trapani είναι το λιμάνι στο οποίο αποβιβάστηκε το 1282, o Πέτρος της Αραγονίας για ξεκινήσει η Ισπανική κατοχή της Σικελίας. Το Trapani έχει σχήμα δρέπανου και έτσι το όνομα του είναι μια παράφραση της Ελληνικής λέξης δρέπανο. Ο θρύλος λέει ότι ένα δρεπάνι έπεσε από τα χέρια του Κρόνου και μετατράπηκε σε λωρίδα γης όπου οι Έλυμοι βρήκαν το Τrapani. Είναι ένα παραθαλάσσιο μέρος με όμορφες γραφικές παραλίες και τριγύρω νησάκια. Λίγα λεπτά από το κέντρο της πόλης βρίσκεται το φυσικό καταφύγιο των αλάτων Trapani και Paceco: αυτό το μέρος αξίζει πραγματικά μια επίσκεψη, καθώς η ομορφιά του είναι πραγματικά μοναδική και το ιδιαίτερο περιβάλλον του το καθιστά κατάλληλο για πολλά αποδημητικά είδη πτηνών - ροζ φλαμίνγκο και γερανοί πάνω απ’ 'όλα. To μέρος φημίζεται για τον φρέσκο τόνο του αλλά και για το πέστο αμυγδάλου. Να δοκιμάσεις!
Palermo
Ότι και να σου πω για το Palermo είναι λίγο! Έχει μια γοητεία αυτό το μέρος αλλά και ένα μυστήριο. Το Παλέρμο, όπως και η υπόλοιπη Σικελία άλλωστε, θεωρείται ένα από τα πιο παραδοσιακά «οχυρά» της μαφίας. Απόλυτο must είναι η επίσκεψη στον Καθεδρικό Ναό, το Παλάτι των Νορμανδών και το αρχαιολογικό μουσείο Antonio Salinas. Αν σου αρέσουν οι υπαίθριες αγορές τότε κάνε μια βόλτα από την αγορά Ballaro, εκεί όπου χτυπάει η καρδιά του Palermo. Επίσης έχει πανέμορφη μαρίνα και σε κοντινή απόσταση την καταπληκτική παραλία Mondello που αξίζει μια βουτιά.
Syracuse
Όπως πιθανόν να καταλαβαίνεις από το όνομα μιλάμε για μια ελληνική αποικία. Κάνοντας μια βόλτα στο κέντρο θα δεις παντού αρχαίες ελληνικές επιγραφές και κιονόκρανα. Το ελληνικό στοιχείο είναι έντονο. Φημολογείται δε πως ήταν η γενέτειρα του Αρχιμήδη. Κάνε μια βόλτα στο σιντριβάνι Fontana d’ Arethusa αλλά και στο μαγευτικό κέντρο της Ορτυγίας.
Catania
Κάτω από την σκιά της Αίτνας βρίσκεται η παραθαλάσσια πόλη Catania με τα γραφικά σοκάκια και τις πλατείες της. Από παντού ξεπηδάνε μικρά χαριτωμένα μαγαζάκια για να απολαύσεις το Aperitivo σου αλλά και wine bars για να δοκιμάσεις τα σιτσιλιάνικα κρασιά. Περιπλανήσου στις πανέμορφες εκκλησίες και στα μνημεία όπως το ιστορικό μοναστήρι του San Benedetto και το Palazzo Biscari.
Cefalu
Είναι ίσως η πιο κοσμοπολίτικη παραλία της Σικελίας, με γαλαζοπράσινα, κρυστάλλινα νερά και εντυπωσιακή θέα. Όσο κολυμπάς χαζεύεις τα παλιά κάστρα που είναι λαξευμένα στα βράχια. Εxtra tip 1: έχει εντυπωσιακό ηλιοβασίλεμα που μπορείς να δεις όσο τρως το ψάρι σου ή πίνεις το κρασί σου σε κάποιο από τα παραλιακά μαγαζάκια. Extra tip 2: η βουτιά από το παλιό λιμάνι. Στο κέντρο της πόλης μπορείς να περιηγηθείς στα μεσαιωνικά σοκάκια τρώγοντας gelato.
Taormina
Για κάποιους είναι η πιο όμορφη και κοσμοπολίτικη πόλη της Σικελίας. Σκαρφαλωμένη στην πλαγιά του Monte Tauro έχει απίστευτη θέα σε όλη την ακτογραμμή. Αξίζει να επισκεφτείς το Teatro Greco που είναι ένα αρχαίο ελληνικό θέατρο, αλλά και τον ναό του San Giuseppe. Αν ψάχνεις να αγοράσεις την τελευταία λέξη της μόδας, στην Taormina μπορείς. Στο δρόμο Corso Umberto, η ροκοκό αισθητική συναντά την ιταλική μόδα, με τις μπουτίκ των γνωστότερων οίκων.
Η γαστρονομία της Σικελίας
Πάρε χαρτί και μολύβι, η λίστα είναι μεγάλη. Η Σικελία εκτός από κρασί έχει άφθονα λεμόνια, φυστίκια και θαλασσινά. Ξεκινώντας να σου πω πως είναι η πατρίδα του arancini και του cannoli. Arancini σημαίνει μικρό πορτοκάλι και το όνομα οφείλεται στο στρογγυλό σχήμα του και το χρυσαφένιο χρώμα του. Πρόκειται για κροκέτες ρυζιού (πρακτικά μιλάμε για τα περισσεύματα του ριζότο) τα οποία τα γεμίζουν με ότι μπορείς να φανταστείς, από τυριά μέχρι κρέας και θαλασσινά, και τα τηγανίζουν. Είναι κάτι σαν τοπικό street food. Τα cannoli από την άλλη είναι ρολάκια τραγανής ζύμης γεμιστά με κρέμα (παραδοσιακά από ricotta) και τριμμένο φιστίκι. Μπορείς να τα βρεις σε πολλές παραλλαγές και αξίζει να τις δοκιμάσεις όλες. Επίσης μην παραλείψεις να φας pasta ala Norma, με μελιτζάνες και τομάτα (και φρέσκο τόνο αν είσαι τυχερός), sfincione (κάτι σαν πίτσα με τομάτα, ελιές και αντζούγιες) και caponata (μαγειρευτό με μελιτζάνες, σταφίδες, σκόρδο, κάπαρη, πιπεριές και κουκουνάρι). Στη Σικελία κάνουν και ένα πολύ αρωματικό πέστο με φιστίκι. Μπορείς να το πετύχεις και με λεμόνι και με τομάτα. Επίσης μιλάμε για τον παράδεισο του ψαροφάγου: πάστα με σαρδέλες, χταπόδι στην κατσαρόλα και calamarata pasta ( ζυμαρικό σε σχήμα ροδέλας καλαμαριού που μαγειρεύεται με καλαμάρι φυσικά, τομάτα ή λεμόνι και λοιπά θαλασσινά).
Πάμε στο επιδόρπιο! Μιας και μιλάμε για την Ιταλία, το παγωτό βασιλεύει και συγκεκριμένα το παγωτό σάντουιτς, με σιροπιασμένα, ζεστά brioche (ναι είναι όσο κολασμένο ακούγεται). Τέλος η Σικελία έχει και τις δικές τις σοκολάτες, που γίνονται με την αρχαία συνταγή των Αζτέκων. Οι Ισπανοί κατακτητές έφεραν τη συνταγή μαζί τους και οι άνθρωποι στην Modica, την έμαθαν και την κάνουν μέχρι σήμερα (προσωπικά θα μπορούσα να ζήσω και χωρίς να τις δοκιμάσω αλλά εσύ μπορείς να πειραματιστείς.
Bonus tip: Στο θέμα μαφία είναι πάρα πολύ ευαίσθητοι οπότε μην κάνεις καμία αναφορά, ούτε για αστείο! Το τονίζω γιατί μπορείς πολύ εύκολα να πιάσεις κουβέντα μιας και οι Σικελοί είναι αρκετά φιλόξενοι και χαίρονται πολύ όποτε συναντούν Έλληνα (Magna Grecia ντε).
Εύα Μαρκάκη
Wine Geek
